ფარისებრი ჯირკვლის ყველაზე გავრცელებული დაავადებები საქართველოში

ენდოკრინოლოგია

სუბკლინიკური ჰიპოთირეოზი საქართველოში ფარისებრი ჯირკვლის ყველაზე გავრცელებული დაავადებაა.

ფარისებრი ჯირკვლის დაავადებების რაოდენობა საკმაოდ შთამბეჭდავია. თითოეულს განსხვავებული მიმდინარეობა ახასიათებს.

ფარისებრი ჯირკვლის დარღვევებზე საუბრისას შეიძლება გამოვყოთ დაავადებები, რომლებიც წარმოიქმნება ფარისებრი ჯირკვლის სტრუქტურული ან ფუნქციური ცვლილებებით.

ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქციის დათრგუნვას ჰიპოთირეოზი ეწოდება, ხოლო ჰიპერთირეოზი არის ჭარბი ფუნქცია. არის შემთხვევები, როდესაც სტრუქტურული ცვლილებების მიუხედავად ფარისებრი ჯირკვალი ნორმალურად აგრძელებს ფუნქციონირებას (ევთირეოიდული ჩიყვი). ჩიყვი ნიშნავს ფარისებრი ჯირკვლის გაფართოებას და შეიძლება იყოს სხვადასხვა სახის:

• ენდემური – ფარისებრი ჯირკვლის გადიდება, რომელიც გამოწვეულია იოდის დეფიციტით. ის ხშირად გვხვდება რეგიონებში, სადაც იოდის დეფიციტი არის წყალში, ნიადაგსა და საკვებში.
• დიფუზური – ფარისებრი ჯირკვალი ერთნაირად გადიდებულია და თუ პაციენტს არ აქვს ჰორმონალური დარღვევები, როგორც წესი, არ საჭიროებს მკურნალობას;
• კვანძოვანი – ფარისებრი ჯირკვალი ფართოვდება კვანძების გაჩენის გამო. კვანძი არის წარმონაქმნი, რომელიც შეიძლება იყოს კეთილთვისებიანი ან ავთვისებიანი.
• დიფუზურ-ტოქსიკური ჩიყვი – გრეივსის დაავადება. პათოლოგიური მდგომარეობა, როდესაც ფარისებრი ჯირკვალი გადიდებულია და ჰორმონები ჭარბად გამოიყოფა.

– ფარისებრი ჯირკვლის რომელი დაავადებებია ყველაზე გავრცელებული ჩვენს ქვეყანაში?

საქართველოში ფარისებრი ჯირკვლის დაავადების სტატისტიკის საფუძველზე 2016–2017 წლებში ყველაზე გავრცელებული იყო სუბკლინიკური ჰიპოთირეოზი, ჰიპოთირეოზის სხვა ფორმები, თირეოიდიტი და თირეოტოქსიკოზი.

– რა არის ფარისებრი ჯირკვლის დაავადების ძირითადი სიმპტომები, რას უნდა მიაქციონ ყურადღება პაციენტებმა?

ფარისებრი ჯირკვლის დაავადების სიმპტომები ძირითადად ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქციურ მდგომარეობაზეა დამოკიდებული.

ჰიპერთირეოზის დროს პაციენტს აღენიშნება:

• ემოციური არასტაბილურობა, გაზრდილი შფოთვა, ხასიათის ცვლილება;
• ჭარბი ოფლიანობა;
• გახშირებული გულისცემა, რომელიც არ ქრება მედიკამენტების მიღების მიუხედავად;
• თითების კანკალი;
• ხშირი დეფეკაცია;
• წონის დაკლება და ა.შ.

როდესაც ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქცია მცირდება, ვლინდება შემდეგი:

• ადინამია და მოდუნება;
• ძილიანობა;
• წონის მომატება;
• თმის ცვენა;
• მტვრევადი ფრჩხილები;
• მშრალი კანი;
• ყაბზობა;
• ემოციური არასტაბილურობა;
• ბრადიკარდია (შენელებული გულისცემა);
• დაბალი წნევა და ა.შ.

– როგორ სვამენ ფარისებრი ჯირკვლის დაავადების დიაგნოზს?

ფარისებრი ჯირკვლის დაავადებების დიაგნოზისთვის მნიშვნელოვანია შემდეგი:

• პაციენტის ჩივილები;
• ფარისებრი ჯირკვლის ულტრაბგერითი გამოკვლევის მონაცემები, როგორიცაა: ფორმა, ზომა, ექოგენურობა, კვანძების რაოდენობა, დინამიკაში ცვლილებების შენიშვნა;
• ფარისებრი ჯირკვლის ფუნქციური მდგომარეობა, სხვადასხვა ჰორმონებისა და ანტისხეულების დონე სისხლში;
• კვანძების მიზანმიმართული წვრილნემსიანი ასპირაცია და მიღებული მასალის ციტოლოგიური გამოკვლევა;
• ფარისებრი ჯირკვლის სკანირება, რომელიც აფასებს ჯირკვლის ქსოვილის ფუნქციურ აქტივობას, რასაც დიდი მნიშვნელობა აქვს დიფერენციალური დიაგნოსტიკისთვის ფარისებრი ჯირკვლის ჰორმონების დაქვეითებისას.

– რას ურჩევთ პაციენტებს ფარისებრი ჯირკვლის დაავადებების თავიდან ასაცილებლად?

უპირველეს ყოვლისა, მინდა აღვნიშნო, რომ წარმატებული მკურნალობის ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორი დროული დიაგნოსტიკაა, რომლის მიღწევაც შესაძლებელია პრევენციული გამოკვლევებით. ფარისებრი ჯირკვლის ავთვისებიანი ახალწარმონაქმნების ადრეული გამოვლენა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, ვინაიდან დაავადების საწყის ეტაპზე მკურნალობა შეიძლება შემოიფარგლოს ქირურგიული მეთოდებით. ფარისებრი ჯირკვლის სკრინინგის პროგრამა რეკომენდირებულია 25-დან 70 წლამდე ასაკის ქალებისთვის.

ნუ გადადებთ სამედიცინო მომსახურებას, სიმპტომების გამოვლენის შემთხვევაში დაუყოვნებლივ მიმართეთ ექიმს, გაიარეთ პროფილაქტიკური გამოკვლევები და თავიდან აიცილეთ შესაძლო გართულებები!

გისურვებთ ჯანმრთელობას!