„ჰოი, ყოვლადწმინდაო ქალწულო დედა ღმრთისაო, საფარველსა ქვეშე შენსა დაიფარე და იხსენ ჩემი ბარბარე. გადმოაფარე შენი დედობრივი წმინდა კალთა და შეავედრე მამაზეციერსა და შვილსა შენსა... ნუ გასწირავ ჩემს შვილს სიცივითა და შიმშილით სიკვდილისთვის. აცხოვნე და დაიცავ იგი.“

„ჩემი სამი თვის გოგონა საკუთარი დედის უსიცოცხლო სხეულის ქვეშ გაიგუდა...“

„პატარა ვიყავი, მაგრამ დედა მახსოვს“, - გვეუბნება პატარა, მშვენიერი ბარბარე და დედამისის სურათი გულზე მიხუტებული მოაქვს. – „ხომ ლამაზია? ხომ ვგავარ? მახსოვს, როგორ იწვა, ხელზე ვეფერებოდი, მას კი უხაროდა. ახლა ის ზეცაშია, მე კი მას გულებს ვუხატავ და ვწერ „დედიკო, მიყვარხარ“. მე და ბებო მის საფლავზე ხშირად დავდივართ და იქ ყველაფერი ძალიან ლამაზია... ახალ წელს მისთვის ნაძვის ხესაც კი ვრთავთ.“

ძალიან მტკივნეულია, როცა თავში გირტყამენ, შენ კი მხნეობა უნდა შეინარჩუნო; მაგრამ 12 წელია იოსებს სწორედ ამის ატანა უწევს. „თამაშია ასეთი“, - ეუბნებიან მეზობლის ბიჭები. როცა სპორტულ მოედანზე გუნდში ყველას იყვანენ, მას კი უყვირიან: „გადი, შე ტილიანო! მოშორდი აქედან!“ - ესეც თამაშია. ამას რა დიდი მიხვედრა სჭირდება?! აი, მასწავლებლებს, თანასოფლელებს და მათ შვილებს - ყველას მშვენივრად ესმის, რომ იოსებს ასე ეთამაშებიან.

მასზე იყო დამოკიდებული არხოშაშვილების დიდი და მეგობრული ოჯახი, რომელიც ერთ წამში ბედნიერი ოჯახიდან ყველაზე უბედურ ოჯახად იქცა საქართველოში. „პაპა, პაპა, გტკივა? რატომ არ მეთამაშები?“ - ოთხი წლის მშვენიერი, მოუსვენარი ბიჭი, გოდერძი, საყვარელ პაპას ნაზად ეფერება და ცდილობს აალაპარაკოს. საწოლს გარშემო უტრიალებს, მაგრამ მისი კითხვები უპასუხოდ რჩება; თუმცა ქეთინო ბებოსგან იცის და დარწმუნებულია - მიუხედავად იმისა, რომ ნოდარი პაპა ძალიან ავად არის, ოდესმე ის მას მშვენიერ ზღაპარს მოუყვება... ოჰ, როგორ უნდა!..

„საბავშვო ბაღში სიარული მიყვარს იმიტომ, რომ იქ საჭმელია!“ - ამბობს 5 წლის ულამაზესი თამარი და თვალებში გულუბრყვილოდ შემომცქერის. ეს მშვენიერი, ცისფერთვალება გოგონა პირველი გამოხტა უბადრუკი ქოხის ზღურბლზე, რომ ჩვენ შეგვგებებოდა. ჯერ კიდევ პატარა, ვერ ხვდება, რომ მისი სიტყვებისგან გული გეფლითება და თვალებზე ცრემლი გადგება.

სამი ადამიანი გადარჩენას ციხის პირობებზე უარეს გარემოში ცდილობს, თვეში 280 ლარით.

„ერთ საშინელ ტყეში, საშინელ სახლში, უსაშინლესი ხალხი ცხოვრობდა...“ ბავშვობის ეს საშიში ამბავი გახსოვთ? დღეს სწორედ ასეთ სახლზე მოგიყვებით; ოღონდ იქ საშინელი ხალხი კი არა, ბავშვები ცხოვრობენ, რომლებიც საშინელები სულაც არ არიან; პირიქით, ისინი ყველაზე ლამაზი ქართველი ბავშვები არიან.

„სულ სხვისი გამონაცვალი ტანსაცმელი მაცვია, სხვა არ მაქვს. არ მსიამოვნებს, მაგრამ დედა ახალს ვერაფერს მყიდულობს... დეიდა, იცით, ჩვენ ღარიბები ვართ!..“ ამ სიტყვებით მომმართავს 11 წლის კარლო და მორცხვად ხრის თვალებს, რომლებშიც სევდა და წყენა იკითხება; ბიჭი თითქოს დროზე ადრე დაღვინდა, რადგან ცხოვრების მთელი უსამართლობა შეიცნო.

კითხვაზე - „შეგიძლიათ, რამე კარგი გაიხსენოთ?“ გოგონებმა ერთმანეთს გადახედეს და მხრები აიჩეჩეს. მათ ცხოვრებაში ერთი ნათელი მოგონებაც კი არ აქვთ, არადა, ისინი უკვე ზრდასრულები არიან: ანა 17 წლის არის, ბარბარე კი 16-ის. მათ დედა არ ახსოვთ, მამასაც ძლივს იხსენებენ; ახსოვთ ბებია - მოხუცი, ავადმყოფი... ეს ერთადერთი ახლობელი ადამიანი მათ ხელებში ჩააკვდათ. ეს საახალწლო ამბავი არ არის; ის ვერც სულს გაგვითბობს და ვერც ამ დების წარსულის შეცვლას შეგვაძლებინებს, მაგრამ იქნებ, მათი მომავალის შეცვლა შევძლოთ… ვინ იცის? შობის წინა დღეებში ხომ სასწაულები ხდება? ტრაგედია მაშინ დაიწყო, როდესაც ანას და ბარბარეს და შეეძინათ... დიახ, არ მოგესმათ! კვების დროს, მათმა დედამ ბავშვი დაახრჩო. „ალბათ შემთხვევით“, - ამბობს ანა. „ან შეიძლება, არა...“, - ამატებს ბარბარე. 2006 წელს, მათი დედა 9 წლით დააპატიმრეს. მას შემდეგ, ის გოგონებს აღარც უნახავთ.

გაიცანით 36 წლის ჟუჟუნა ახალაძე: „ღამით, როცა ბავშვებს სძინავთ, რამდენჯერმე ვდგები და თითოეულ ბავშვს ყურს ვუგდებ - სუნთქავენ თუ არა, ავად ხომ არ არიან... და ვკოცნი, ვკოცნი, ვკოცნი! მათთვის სიყვარულის გარდა სხვა არაფრის მიცემა შემიძლია.“

დანარჩენები კი შეიძლება შიმშილმა შეიწიროს... სოფელ ბაღდათში მომხდარი ტრაგედიიდან, რომელსაც გორგოძეების მთელი ოჯახი ემსხვერპლა, ერთი წელი გავიდა. ოთხი უდანაშაულო ბავშვი და მათი დედა ცოცხლად დაიწვა... გახსოვთ, რამხელა ტრაგედია იყო? როგორ ტიროდა და ქვითინებდა ყველა: „რომ შეგვძლებოდა, გადავარჩენდით... ცხოვრებას გავუუმჯობესებდით...“ მაგრამ სამწუხაროდ, ბავშვებს გოდებით ვერ გააცოცხლებ.

„იცით რა არის ყველაზე მტკივნეული? როცა შენკენ თითს იშვერენ და დაგცინიან, მასხარად გიგდებენ... ზურგსუკან კი არა, პირდაპირ თვალებში გიყურებენ და შეურაცხყოფას ისე გაყენებენ, რომ გული უფრო მეტად გეტკინოს. მეეზოვის შვილს, ბინძურს, მათხოვარს მეძახიან, თითქოს მეეზოვეობა სირცხვილი იყოს... დიახ, დედაჩემი ქუჩებს ჰგვის, მაგრამ მე ამას უღირს საქმედ არ მივიჩნევ! და როცა გავიზრდები, დიდზე დიდი თანამდებობაც რომ მქონდეს, ცუდი ადამიანების ჯინაზე, ცოცხს ავიღებ და მას დავეხმარები!“ - მიყურებენ ამქვეყნად ყველაზე სევდიანი, ყავისფერი თვალები - ცრემლების ორი უძირო ტბა... 12 წლის განმავლობაში ირმამ თანატოლებისგან იმდენი დაცინვა და შეურაცხყოფა აიტანა, რასაც ვერც ერთი ზრდასრული ადამიანი ვერ გაუძლებდა. უზრდელი ბავშვები რა სიტყვებით აღარ ამკობენ...

„მერაბი ყველაზე მტირალა გვყავს. თან, ყველაზე პატარაა, მაგრამ ყველაზე ღორმუცელაც! ხელიდან პურს არ აგდებს, ჰგონია, რომ წავართმევთ... სინამდვილეში, ჩვენ მას ჩვენს სოსისებსაც კი ვაძლევთ! სასადილოდან, კვირაში ერთხელ, დედას სოსისები მოაქვს. მთელი 10 ცალი! მაგრამ ყველაფერს მერაბს ვაძლევთ, ის ხომ პატარაა?! ჩვენ კი დიდები ვართ, გვესმის, რომ დედას ფული არ აქვს. მერაბიკოს კი არ ესმის. მას ჯერ არაფერი ესმის. და ტირის: „ხორცი მინდა, ხორციიი...“

„ვოცნებობ, რომ დედა ყოველთვის იღიმოდეს, ის კი სულ ტირის და ტირის“, - სევდიანად ამბობს 12 წლის ბიჭი, იურა. და მყისვე, საუბარში პატარა ანა ერთვება: „ჩვენი დედიკო ძალიან, ძალიან გვიყვარს! მოდი, გასწავლი, თითების გათბობას როგორ გვასწავლის. იცი?” „ამის ცოდნა რაში მჭირდება?“ - ვეკითხები გოგონას. „რა სასაცილო ხარ! უკვე დიდი ხარ და არ იცი! სიცივე თუ იქნება, ისინი შეიძლება დაგემტვრეს; თუ თითები არ გჭირდება?“ „უბედურება, პირდაპირ, თან მდევს, - მწარედ ტირის საბრალო დედა, არაქსი. - ქმარმა მომიტაცა, შემდეგ კი მიღალატა და მიმატოვა, მშობლებმაც ზურგი მაქციეს... ერთი წლის წინ კი მამა გარდამეცვალა, რომელიც ჩემი ერთადერთი საყრდენი და მფარველი იყო... ამ ქვეყნად სრულიად მარტო ვართ და საერთოდ არავის ვჭირდებით!“